Γήρανση του Πληθυσμού και Ασφαλιστική Οικονομία

Φεβρουάριος 2020

Τι είναι το μάθημα;

Το σύνολο των οικονομιών του κόσμου θα χαρακτηριστούν στις επόμενες δεκαετίες από πληθυσμιακή γήρανση.  Ο κόσμος της γηράσκουσας κοινωνίας και οικονομίας θα είναι ένας διαφορετικός κόσμος – με διαφορετικές ανάγκες και δυνατότητες. Η ασφαλιστική αγορά ειδικότερα επηρεάζεται άμεσα και καταλυτικά.

Το μάθημα έχει σημείο εκκίνησης δημογραφικές διαπιστώσεις για την Ελλάδα, την Ευρώπη και τον κόσμο και εξετάζει τι συνεπάγονται αυτές για την κατανάλωση, τις συντάξεις, την εργασία, την παραγωγή, την υγεία, αλλά και το πώς θα είναι διαρθρωμένη η πολιτική.

Η μελέτη του φαινομένου της γήρανσης είναι εκ της φύσης της διεπιστημονική, αφού πρέπει να συνυπολογιστούν ευρήματα από την δημογραφία, την οικονομική επιστήμη, την κοινωνιολογία, την ιατρική, την ψυχολογία κλπ.  Παρά ταύτα, ο τρόπος με τον οποίο θα εξετάζεται το πώς υπεισέρχονται οι διαφορετικές προσεγγίσεις και με ποιόν τρόπο επενεργούν μεταξύ τους για να διαμορφώσουν την τελική εικόνα βασίζεται στην οικονομική επιστήμη.

Το μάθημα συνεπώς προσφέρει μια ευκαιρία να εφαρμοστούν γνώσεις από άλλα μαθήματα – δημογραφία, στατιστική, οικονομία, ασφάλιση, αναλογισμό, κοινωνιολογία.  Η έμφαση θα είναι σε κατανόηση, εφαρμογή και αποτελέσματα και όχι στην μεθοδολογία. Για τον λόγο αυτό θα προσφέρεται και η δυνατότητα εκπόνησης εργασίας. 

Τι περιέχει;

Το μάθημα αρχίζει από ένα πυρήνα πέντε θεμάτων και μετά επεκτείνεται σε ειδικά θέματα. Ο πυρήνας:

1. ‘Αδρά Δεδομένα’ των δημογραφικών προοπτικών.  Ποια είναι τα δεδομένα από την πλευρά της δημογραφίας στα οποία πρέπει να προσαρμοστεί η ανάλυση, στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, στον κόσμο;  
2. Κατανάλωση και αποταμίευση.  Ανάλυση της αποταμίευσης στην διάρκεια της ζωής. Ρόλος συντάξεων, ιδιωτικών και κρατικών. 
3. Αποφάσεις εργασίας.  Συμμετοχή στην αγορά εργασίας. Συνταξιοδότηση, συμμετοχή γυναικών. Ενεργός γήρανση και ευέλικτα σχήματα συνταξιοδότησης. 
4. Υγεία και γήρανση του πληθυσμού. Φυσική κατάσταση και περίθαλψη.
5. Μακροχρόνια φροντίδα – Ποιος θα φροντίζει τους ηλικιωμένους και πώς θα χρηματοδοτείται;
6. Στατιστικά στοιχεία για την γήρανση του πληθυσμού.  Γιατί χρειάζονται ειδικά στοιχεία;

Σημαντικό σημείο είναι η στατιστική ανάλυση της γήρανσης. Για τον λόγο αυτό δίδεται η ευκαιρία σε προαιρετική βάση επεξεργασία ειδικής βάσης δεδομένων πραγματικών στοιχείων μεγάλης ευρωπαϊκής έρευνας με χρήση SPSS.

 Πώς εξετάζεται;

Βοηθήματα. Το μάθημα δεν έχει ‘το’ βιβλίο. Βασικό βοήθημα είναι σημειώσεις του διδάσκοντος (μια για κάθε ενότητα). Οι σημειώσεις του προηγούμενου ακαδημαϊκού έτους είναι στο e-class. Πλήρης επικαιροποιημένος φάκελος σημειώσεων θα μοιραστεί στο τέλος του εξαμήνου σε φωτοτυπίες. Το e-class επίσης αξιοποιείται για να μοιράζονται σε ηλεκτρονική μορφή κεφάλαια βιβλίων ή άρθρα τα οποία είναι σχετικά με το μάθημα. 

Το  βιβλίο των Λιντα Γκράττον και Αντριου Σκοτ Ο γρίφος των 100 χρόνων (επίμετρο Π.Τήνιος) δίνει μια επισκόπηση του πώς θα διαφέρει η ζωή ατόμων αν ζούνε περισσότερο από 100 χρόνια. Δεν υποκαθιστά τις σημειώσεις αλλά προσφέρει ένα πλαίσιο στο οποίο τα αντικείμενα του μαθήματος γίνονται πιο εύκολα κατανοητά.

Η εξέταση θα αποτελείται από ένα συνδυασμό ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής, σύντομης απάντησης και ανάπτυξης.  Ιδιαίτερα μεγάλη έμφαση δίδεται στην ερώτηση ανάπτυξης, δηλαδή στην ικανότητα να παρουσιαστεί ένα συνεκτικό επιχείρημα που απαντά στην ερώτηση που τέθηκε – χωρίς αποστήθιση.  

Η εργασία για όσους την επιλέξουν θα μετρά για 3 (ίσως και 4) βαθμούς.  Η επιλογή θα γίνεται μεταξύ αριθμού θεμάτων που θα δημοσιοποιηθούν εντός του Απριλίου. Δικαίωμα κατάθεσης εργασίας θα εξαρτηθεί από την ανταπόκριση σε άσκηση που θα δοθεί μέσα στον Μάρτιο (Face control).   Η εργασία μπορεί να είναι καθαρά θεωρητική (επισκόπηση βιβλιογραφίας, Τύπου κλπ) ή να περιέχει και στατιστικές επεξεργασίες με βάση τα στοιχεία SHARE  και χρήση SPSS.