Ευρωπαϊκοί Θεσμοί

 

2.

Ευρωπαϊκοί Θεσμοί. Διδάσκουσα: Φ. Ασδεράκη

Στο μέρος που αφορά τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς, κύριος στόχος είναι η εξοικείωση των πρωτοετών φοιτητών με το θεσμικό σύστημα της Ε.Ε. και τις αρμοδιότητες των κυριότερων θεσμικών οργάνων καθώς και τις αλλαγές που έφερε η Συνθήκη της Λισσαβόνας. Εξετάζεται η εξελικτική πορεία διαμόρφωσης του ευρωπαϊκού θεσμικού συστήματος από τις ιδρυτικές συνθήκες έως σήμερα, η διάκριση μεταξύ διακυβερνητικών και υπερεθνικών οργάνων καθώς και η κατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ των κρατών μελών και των ευρωπαϊκών οργάνων. Η έμφαση δίνεται στη λειτουργία και τις αρμοδιότητες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, του Συμβουλίου, της Επιτροπής, του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Ελεγκτικού Συνεδρίου και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Αναλύεται επίσης ο ρόλος των επικουρικών οργάνων, όπως η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και η Επιτροπή Περιφερειών.

Χρονοδιάγραμμα παραδόσεων

 1η εβδομάδα

Η Ιστορική Διαδρομή της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης: Το διεθνές κι ευρωπαϊκό περιβάλλον μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η ευρωπαϊκή ιδέα και τα ευρωπαϊκά κινήματα, η Διακήρυξη Schuman και η ίδρυση της ΕΚΑΧ, της ΕΟΚ και ΕΚΑΕ.

Ενδεικτικές πηγές για μελέτη

Mazower M. (2013), Η Σκοτεινή Ήπειρος. Ο Ευρωπαϊκός Εικοστός Αιώνας, Αθήνα, Αλεξάνδρεια, κεφ.5, 6, 7, 8.

Τζον Χιρστ (2013), Σύντομη Ιστορία της Ευρώπης, Αθήνα, Μεταίχμιο, κεφ 10.

Μπότσιου, Κ. (2007), ‘Ιδεολογική και Πολιτική Αφετηρία της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης’, στο Ν. Μαραβέγιας & Τσινισιζέλης Μ.  (επιμ.) Νέα Ευρωπαϊκή Ένωσης Οργάνωση και Πολιτικές-50 Χρόνια, Αθήνα, Θεμέλιο, σσ. 59-95.

Nugent, N. (2012), Πολιτική και Διακυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Ιστορία, Θεσμοί, Πολιτικές, Αθήνα, Σαββάλας, Μέρος Ι: Ιστορική εξέλιξη, Κεφ. 1 Ο μεταπολεμικός μετασχηματισμός της Δυτικής Ευρώπης, 1.1, 1.2, 1.3, 1.4 και Κεφ. 2 Η ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.

Desmond Dinan (2006) (ed), Origins and Evolution of the European Union, Oxford, Oxford University Press, Part I, II, III.

Ηλεκτρονικές πηγές

https://europa.eu/european-union/about-eu/history_en

http://www.cvce.eu/

https://europa.eu/european-union/documents-publications/libraries-archives_en

2η εβδομάδα

Η Ιστορική Διαδρομή της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης: Τα κυριότερα γεγονότα της περιόδου 1960-1990. Η ίδρυση της ΕΕ και οι μεταρρυθμίσεις  των Συνθηκών. Οι διευρύνσεις.

 

Ενδεικτικές πηγές για μελέτη

Χριστοδουλίδης, Θ. (2006), ‘Η ιστορική διαδρομή της Ευρωπαϊκής ενοποίησης’, στο Στεφάνου, Κ.-Μ. Τσινισιζέλης, Αρ. Φατούρος-Θ. Χριστοδουλίδης (επιμ.), Εισαγωγή στις Ευρωπαϊκές Σπουδές, Τόμος Α΄, ΕΠΕΕΣ, σσ.143-198.

Nugent, N. (2012), Πολιτική και Διακυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Ιστορία, Θεσμοί, Πολιτικές, κεφ. 3, 4, 5,6,7.

Ήφαιστος, Π. (2006), Θεωρία Διεθνούς κι Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης, Αθήνα, Ποιότητα, Παράρτημα 3: Επιλεγμένες Θέσεις του Προέδρου Ντε Γκώλ για την Ευρώπη, την Ατλαντική Συμμαχία και τη Γερμανία και Παράρτημα 4: Επιλεγμένες Θέσεις Βρετανών Ηγετών.

Σακελλαρόπουλος, Σ. (2016) ‘Οι διευρύνσεις της ΕΟΚ/ΕΕ: Από την Ευρώπη των έξι στην Ευρώπη των είκοσι οκτώ’ στο Μαραβέγιας Ν. (επιμ) Ευρωπαϊκή Ένωση. Δημιουργία, εξέλιξη, προοπτικές, Κριτική, Αθήνα, σσ. 51-68.

Μπούρης Δ. και Τζιφάκης Ν. (2016) ‘Η προοπτική της διεύρυνσης της ΕΕ και η Ευρωπαϊκή  Πολιτική Γειτονίας’, στο Μαραβέγιας Ν. (επιμ) Ευρωπαϊκή Ένωση. Δημιουργία, εξέλιξη, προοπτικές, Κριτική, Αθήνα, σσ. 297-314.

Ηλεκτρονικές πηγές

http://europa.eu/about-eu/eu-history/

http://www.cvce.eu/

http://europa.eu/publications/libraries-archives/

http://europa.eu/about-eu/basic-information/decision-making/treaties/index_el.htm

http://ec.europa.eu/enlargement/

http://www.europedia.moussis.eu/books/Book_2/2/2/index.tkl?all=1&pos=18

3η εβδομάδα

Η φύση, η νομική προσωπικότητα και αξίες και στόχοι της ΕΕ, αρμοδιότητες και δράσεις της Ένωσης  και των κρατών μελών. Θεσμική συγκρότηση. Τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (συμπεριλαμβανομένου του θεσμικού πλαισίου της ΚΕΠΠΑ και της ΟΝΕ).

Μενδρινού, Μ. (2016), ‘Η εξέλιξη των προτύπων διακυβέρνησης της ΕΕ’ στο Μαραβέγιας Ν. (επιμ) Ευρωπαϊκή Ένωση. Δημιουργία, εξέλιξη, προοπτικές, Κριτική, Αθήνα, σσ.113-132.

Πασσάς, Α. (2016). ‘Η θεσμική συγκρότηση και η νομοθετική διαδικασία στην Ευρωπαϊκή Ένωση’ στο Μαραβέγιας Ν. (επιμ) Ευρωπαϊκή Ένωση. Δημιουργία, εξέλιξη, προοπτικές, Κριτική, Αθήνα, σσ.87-112.

Nugent, N. (2012), Πολιτική και Διακυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Ιστορία, Θεσμοί, Πολιτικές, κεφ.7.

Μια Ένωση δικαίου: από το Παρίσι στη Λισαβόνα Ιστορική αναδρομή των Συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2012 (υπάρχει στο υλικό του e-class)

Ηλεκτρονικές πηγές

http://europa.eu/about-eu/institutions-bodies/index_el.htm (όργανα και οργανισμοί της ΕΕ)

http://europa.eu/legislation_summaries/glossary/union_legal_personality_el.htm (νομική προσωπικότητα ΕΕ)

http://www.europedia.moussis.eu/books/Book_2/2/3/index.tkl?all=1&pos=26 (Το δίκαιο και τα οικονομικά της ΕΚ/ΕΕ

http://europa.eu/scadplus/constitution/objectives_el.htm  (αξίες, στόχοι, αρχές ΕΕ).

http://europa.eu/legislation_summaries/institutional_affairs/treaties/lisbon_treaty/ai0020_el.htm (κατανομή των αρμοδιοτήτων στην ΕΕ).

4η εβδομάδα

Η Επιτροπή

Nugent, N. (2012), Πολιτική και Διακυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Ιστορία, Θεσμοί, Πολιτικές, κεφ.8.

Hussein Kassim, John Peterson, Michael W. Bauer, Sara Connolly, Renaud Dehousse, Liesbet Hooghe, Andrew Thompson, (2013), The European Commission of the Twenty-First Century, Oxford University Press.

Christophe Crombez and Simon Hix (2011) 'Treaty Reform and the Commission's Appointment and Policy Making Role in the European Union', European Union Politics, 12(3) 291-314.

 Ηλεκτρονική πηγή

http://ec.europa.eu/index_el.htm

5η εβδομάδα

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο

Nugent, N. (2012), Πολιτική και Διακυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Ιστορία, Θεσμοί, Πολιτικές, κεφ. 10.

Tallberg, J. (2008) Bargaining Power in the European Council, Journal of Common Market Studies

Volume 46, Issue 3, 685–708.

 

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο : πενήντα χρόνια διασκέψεων κορυφής. Λουξεμβούργο : EUR-OP, 2012.

http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/librairie/PDF/QC3111406ELC.pdf

 

Philippe de Schoutheete and Helen Wallace (2002) The European Council, Notre Europe διαθέσιμο

http://www.notre-europe.eu/media/etud19-en.pdf?pdf=ok

Ηλεκτρονικές πηγές

http://www.european-council.europa.eu/home-page.aspx?lang=el

Ο Πρόεδρος

http://www.european-council.europa.eu/the-president.aspx?lang=el

Συμπεράσματα

http://www.european-council.europa.eu/council-meetings/conclusions?lang=el

6η εβδομάδα

Το Συμβούλιο της Ένωσης – Επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων (COREPER) – Η Προεδρία της ΕΕ

Nugent, N. (2012), Πολιτική και Διακυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Ιστορία, Θεσμοί, Πολιτικές, κεφ.9.

Wallace, H. (2002), The Council: An Institutional Chameleon?, Governance, 15, 325–344

Heisenberg, D. (2005), The institution of ‘consensus’ in the European Union: Formal versus informal decision-making in the Council, European Journal of Political Research, 44, 65–90

Hage F., (2008) “Who Decides in the Council of the European Union?”, Journal of Common Market Studies, 46 (3), 533-558

Ηλεκτρονικές πηγές

http://www.consilium.europa.eu/homepage.aspx?lang=el

http://www.consilium.europa.eu/media/1237877/sn02860-re01.el11-pub.pdf

http://www.consilium.europa.eu/council/presidency-websites?lang=el

  7η εβδομάδα

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής

Nugent, N. (2012), Πολιτική και Διακυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Ιστορία, Θεσμοί, Πολιτικές, κεφ.11.

Simon Hix, Abdul Noury and Gerard Roland (2005) 'Power to the Parties: Cohesion and Competition in the European Parliament, 1979-2001', British Journal of Political Science 35(2), 209-234.

Simon Hix and Michael Marsh (2007) 'Punishment or Protest? Understanding European Parliament Elections', The Journal of Politics 69(2), 495-510.

Ηλεκτρονική πηγή

http://www.europarl.europa.eu/portal/el

8η εβδομάδα

Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (2011), Το Γενικό Δικαστήριο. Λουξεμβούργο: EUR-OP, 2011. 

Augenstein, D. (2012) (ed.). "Integration through law" revisited: the making of the European polity. Farnham: Ashgate.

Alter, “Who Are the “Masters of the Treaty”? European Governments and the European Court of Justice.” International Organization, 1998.

Cichowski, Rachel, “Courts, Rights, and Democratic Participation”, Comparative Political Studies, Vol. 39, No. 1, (2006).

http://www.europedia.moussis.eu/books/Book_2/2/4/1/5/?lang=gr&all=1&s=1&e=10

εβδομάδα

Το Ελεγκτικό Συνέδριο - Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

Χατζηεμμανουήλ Χ. (2012) Ο ρόλος των τραπεζών στη δημιουργία και την επίλυση της κρίσης

Πώς μια Τραπεζική Ένωση μπορεί να δώσει πειστικές λύσεις στα προβλήματα της Ευρωζώνης. http://www.foreignaffairs.gr/articles/68991/xristos-xatziemmanoyil/o-rolos-ton-trapezon-sti-dimioyrgia-kai-tin-epilysi-tis-krisis?page=show

10η εβδομάδα

Η Ενωσιακή έννομη τάξη. Oι κοινοτικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων

Wallace, H., and W. Wallace, eds. 2000, Policy-Making in the European Union, Oxford: Oxford University Press

Andrew Moravscik (2004), “Is there a ‘Democratic Deficit’ in World Politics? A Framework for Analysis,”Government and Opposition 39:2, pp. 336-363.

Andreas Follesdal and Simon Hix (2006) “Why There is a Democratic Deficit in the EU: A Response to Majone and Moravcsik”, Journal of Common Market Studies, Vol.44 No 3, pp. 533–62. 

11-12-13η εβδομάδα

Οι θεσμικές αλλαγές με τη Συνθήκη της Λισσαβόνας

Ασδεράκη, Φ. (2014) « Οι θεσμικές αλλαγές μετά τη Συνθήκη της Λισαβόνας και ο Ρόλος των Εθνικών Κοινοβουλίων», Κείμενο Εργασίας, Κέντρο Μελετών Ασφαλείας.

P. Craig, (2010), The Lisbon Treaty, Law, Politics and Treaty Reform, Oxford University Press.

Wessels, Wolfgang. and Bopp, Franziska. (2008), The Institutional Architecture of CFSP after the Lisbon Treaty: Constitutional breakthrough or challenges ahead? CEPS Challenge Paper No. 10, 23 June 2008. Διαθέσιμο http://www.ceps.be/book/institutional-architecture-cfsp-after-lisbon-treaty-constitutional-breakthrough-or-challenges-a

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Μαραβέγιας Ν. (επιμ) (2016) Ευρωπαϊκή Ένωση. Δημιουργία, εξέλιξη, προοπτικές, Κριτική, Αθήνα

Nugent, N. (2012), Πολιτική και Διακυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Ιστορία, Θεσμοί, Πολιτικές, Αθήνα Σαββάλας.

Hix, Simon (2009), Το πολιτικό σύστημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επιμέλεια Επ. Μαριάς, Μεταίχμιο, Αθήνα

Στεφάνου, Κ., Μ. Τσινισιζέλη, Αρ. Φατούρου, Θ. Χριστοδουλίδη, (2006), Εισαγωγή στις Ευρωπαϊκές Σπουδές, τ. Α΄, Ενοποιητική Δυναμική, Δικαιοταξία-Διακυβέρνηση, Εκδόσεις Ι. Σιδέρης, Αθήνα   

Μαραβέγιας, Ν. & Τσινισιζέλης Μ. (2007), Νέα Ευρωπαϊκή Ένωση. Οργάνωση και Πολιτικές, 50 χρόνια, Εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα.

Μούσης, Ν. (2013) Ευρωπαϊκή Ένωση: Δίκαιο, Οικονομία, Πολιτική, Αθήνα: Παπαζήσης